English Français
Twabonye inkuru kuri twe? Twandikire utubwire ibyaribyo byose.

U Rwanda rwahagaritse inkunga z’Ububiligi ruhomba Miliyoni 180€: Dore imishinga yahagaze.

Mu myaka irenga makumyabiri, u Rwanda rwagiranye ubufatanye bukomeye n’Ububiligi binyuze mu mishinga itandukanye y’iterambere. Iyo mishinga, ifite agaciro ka miliyoni 180 z’amayero (hafi miliyari 250 z’amafaranga y’u Rwanda) mu gihe cy’imyaka itanu (2024-2029), iyi mishinga yibandaga ku nzego nk’ubuzima, ubuhinzi, iterambere ry’imijyi, kurengera imibereho myiza y’abaturage no gucunga imari ya Leta.

Icyakora, Guverinoma y’u Rwanda yafashe icyemezo gikomeye cyo guhagarika izi nkunga, cyatangajwe na Minisiteri y’Imari n’Igenamigambi. Ni icyemezo cyafashwe nyuma y’ibiganiro byimbitse, aho u Rwanda rwagaragaje ko hari ibitari bikiri ku murongo mu bufatanye bw’impande zombi.

Impamvu z’ihagarikwa ry’inkunga

Umwanzuro wafashwe nyuma y’uko u Bubiligi bushyigikiye leta ya Repubulika Iharanira Demukarasi ya Congo mu kubangamira gahunda y’u Rwanda y’iterambere rufitanye n’ibigo by’imari n’imiryango mpuzamahanga.

Itangazo rya MINAFFET ryasohotse ku wa Kabiri, tariki 18 Gashyantare 2025, ryerekana ko Umuryango Mpuzamahanga ugomba gushyigikira inzira y’ubuhuza yateguwe n’Umuryango w’Ubumwe bwa Afurika n’Inama ya EAC-SADC, mu gukemura ibibazo by’umutekano mu Burasirazuba bwa RDC. Ariko, u Bubiligi bwakomeje gukorana na RDC mu guhindura iyi gahunda, bigatuma u Rwanda rubura inkunga mu iterambere.

Muri iri tangazo, MINAFFET ivuga ko u Bubiligi bwafashe umwanzuro w’uruhande mu kibazo cya politiki, ariko igasobanura ko iterambere ridakwiye guhindurwa isoko y’ipolitiki. Ivuga ko nta gihugu mu karere gikwiye kubangamirwa mu bikorwa byacyo by’iterambere kugira ngo kitagwa mu gitutu cya politiki.

Abasesenguzi bemeza ko aya ari amwe mu mahitamo yo kwigira kwa Guverinoma y’u Rwanda.

Ingaruka ku mishinga yari kuzaterwa inkunga

Ihagarikwa ry’izi nkunga rishobora kugira ingaruka ku mishinga yari yariswe nk’ishingiye kuri gahunda y’ubufatanye hagati y’Ububiligi n’u Rwanda.

·         Ubuzima (miliyoni 55.2€ – hafi miliyari 77 FRW)

Ubuzima ni rumwe mu nzego zari zishingiye cyane kuri izi nkunga, aho Ububiligi bwari bwatanzemo miliyoni 32.5€. By’umwihariko, hari imishinga yo kunoza serivisi z’ubuvuzi bw’imyororokere, gukumira ihohoterwa rishingiye ku gitsina, n’ubushakashatsi mu by’ubuzima bwari bushyigikiwe n’iyi nkunga.

Ubu buryo bwari bwateganyijwe kujya bukorwa binyuze muri minisiteri y’Ubuzima, Ikigo cy’Igihugu cy’Ubuzima (RBC), Kaminuza y’u Rwanda, n’abandi bafatanyabikorwa.

·         Ubuhinzi (miliyoni 37.5€ – hafi miliyari 52 FRW)

Ubuhinzi nabwo bwari bufatiye runini iyi nkunga, aho Ububiligi bwari bwashoye miliyoni 20€ mu mushinga PRISM, mu gihe Umuryango w’Ubumwe bw’u Burayi na Luxembourg bari baratanze andi miliyoni 17.5€. Iyi mishinga yibandaga ku kongerera ubushobozi abahinzi bato, guteza imbere ubworozi bw’amatungo magufi (ingurube, inkoko, urukwavu), ubworozi bw’amafi, ubuvumvu, n’ibikorwa by’ubuhinzi-bworozi by’umwihariko. 

·         Iterambere ry’Imijyi (miliyoni 36€ – hafi miliyari 50 FRW)

Imishinga yari igamije kunoza imiturire n’ibikorwaremezo by’imijyi nayo yari yatewe inkunga mu buryo bukomeye. Iyi nkunga yari igenewe kubaka imijyi irambye, irwanya ibiza, inatanga serivisi z’ingenzi ku baturage, harimo n’ibikorwaremezo nk’imihanda n’amazi.

·         Kurengera imibereho myiza y’abaturage (miliyoni 17.6€ – hafi miliyari 25 FRW)

Hari umushinga wagombaga gushyirwa mu bikorwa mu Rwanda, Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo, na Uganda, ugamije kuzamura imibereho y’abaturage, by’umwihariko abagore n’urubyiruko. Mu Rwanda, uyu mushinga wari wibanze cyane ku mujyi wa Kigali n’uturere dutandukanye twari duhana imbibi n’ibihugu by’ibituranyi.

·         Imicungire y’imari ya Leta (miliyoni 5.4€ – hafi miliyari 7 FRW)

Hari amafaranga yari agenewe gufasha mu kunoza imicungire y’imari ya Leta, harimo gukurikirana imikoreshereze y’umutungo wa rubanda no kongera imikorere myiza y’inzego zitandukanye z’ubuyobozi.

·         Uburezi n’Ikigega cy’Ubushakashatsi (miliyoni 1.8€ – hafi miliyari 2.5 FRW)

Mu rwego rwo guteza imbere ubushakashatsi n’ubumenyi, hari hateganyijwe inkunga izafasha abanyeshuri bo mu mashuri makuru ndetse n’abashakashatsi, ariko nayo ishobora guhagarikwa.

Ingaruka ku iterambere

Nubwo iki cyemezo cyafashwe mu rwego rwo kurengera igihugu, bizagira ingaruka ku mishinga myinshi iteganyijwe mu Rwanda, harimo imishinga y’ubuzima, ubuhinzi, n’imijyi. Ubu bufatanye bwari bufite akamaro mu kongera umusaruro, guteza imbere serivisi z’ubuzima, no gufasha mu micungire y’imari ya Leta. Kandi mu gihe inkunga izahagarara, bizasaba ko u Rwanda rwihangira imishinga mishya no gushaka izindi nzira z’inkunga.

Uruhare rw’Ububiligi mu iterambere ry’u Rwanda rwari runini, ariko igihe umubano utameze neza, guhitamo gukumira inkunga bigaragara nk’icyemezo cyiza mu rwego rwo kurinda umutekano n’iterambere ry’igihugu. Icyakora, ubu bufatanye bushobora kongera kubyazwa umusaruro mu gihe hazaba hari impinduka nziza mu mikorere ya leta ya DRC.

U Rwanda ruri he nyuma yo guhagarika izi nkunga?

Nubwo aya mafaranga yari yarashowe mu mishinga itandukanye ashobora kuba yari ingenzi, Guverinoma y’u Rwanda yatangaje ko ifite ingamba zo gukomeza izi gahunda hatagombye gushingira ku nkunga z’amahanga.

Mu rwego rwo gusimbuza iyi nkunga, Leta izakomeza gushaka abaterankunga bashya, ariko by’umwihariko izibanda ku kongera ubushobozi bw’igihugu binyuze mu kwinjiza imisoro, kongera ishoramari ry’abikorera, no gukomeza politiki yo kwigira.

Hari kandi amahirwe ko ibindi bihugu cyangwa imiryango mpuzamahanga bifite ubushake bwo gukorana n’u Rwanda byasimbura Ububiligi mu mishinga imwe n’imwe.

Ku ruhande rw’Ububiligi, kugeza ubu nta tangazo ryihariye ryatanzwe ku byerekeye iki cyemezo cy’u Rwanda. Gusa, hari amakuru avuga ko hari ibiganiro bikomeje hagati y’impande zombi hagamijwe kureba uko ubufatanye bwakwemezwa mu bundi buryo cyangwa se hakarebwa niba hari inkunga zindi zakomeza.

Ihagarikwa ry’inkunga z’Ububiligi ni icyemezo gikomeye, ariko cyafashwe hashingiwe ku cyerekezo cy’iterambere u Rwanda rwihaye. Nubwo hari ingaruka zishobora kubaho ku mishinga imwe n’imwe, Guverinoma y’u Rwanda ivuga ko ifite ingamba zo gukomeza guteza imbere igihugu cyishingikirije ku bushobozi bwacyo bwite.

Ibi ni ibigaragaza inzira nshya u Rwanda rufashe yo kwigira, aho igihugu cyifuza gukomeza kwiyubaka hatagombye kwishingikiriza ku nkunga z’amahanga. U Rwanda rukomeje gutera imbere mu buryo bushingiye ku bumenyi, ubukungu bwiyongera, ndetse n’imiyoborere itajegajega, bikazatuma igihugu gikomeza kuba icyitegererezo muri Afurika no ku rwego mpuzamahanga.



Izindi nkuru wasoma

Ng’ubwo ubuhamya bw’abaturage bambuka umupaka wa Kamanyola uhuza u Rwanda na RDC.

Twibukiranye ibihe by’ingenzi byariranze Tour du Rwanda kuva ryatangira n’abaryegukanye.

Amb. Nduhungirehe yasezeye mugenzi we wa Ukraine, ku ruhare rwiza mu mubano n’u Rwanda.

U Rwanda rusaba RDC gushyigikira inzira z’amahoro muri Congo. Ibyo Amb. Ernest yeretse Loni.

U Rwanda rwamaganye imigambi ya RDC yo kubangamira ubufatanye bwarwo n’amahanga.



Author: Yves Iyaremye Chief Editor Published: 2025-02-19 10:15:45 CAT
Yasuwe: 115


Comments

No comments

Leave a comment

Comment
Name
Email (not displayed)
https://ijambo.net/content/U-Rwanda-rwahagaritse-inkunga-zUbubiligi-ruhomba-Miliyoni-180-Dore-imishinga-yahagaze.php